Yabancı araştırmacıların Anadolu topraklarını keşfettiğini ve çok kıymetli arkeolojik eserlerin yurt dışına kaçırılmaya başlandığı dönemde Osman Hamdi Bey, Asar-i Atika Nizamnamesi'ni (Eski Eserler Yasası) hazırlayarak bu eserlerin yurt dışına kaçırılması engellenmeye çalıştı.
''Türk arkeolojisinin babası'' unvanını alan Osman Hamdi Bey'in bu girişimlerinin ardından Cumhuriyet'in ilanıyla birlikte Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk de arkeoloji bilimine sahip çıktı.
1931'de Türk Tarih Kurumu, 1934'te İstanbul Üniversitesine bağlı Türk Arkeoloji Enstitüsü, iki yıl sonra da Ankara'da Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi kuruldu. Türk Tarih Kurumu adına ilk kazılar, 1933'te Hamit Zübeyr Koşay başkanlığında Ahlatlıbel'de yapıldı. 1935'te Koşay ve Remzi Oğuz Arık, Alacahöyük kazılarına başladı.
Genç Türkiye Cumhuriyeti arkeolojik varlıklarına sahip çıkıp, bu konuda kendi bilim adamlarını yetiştirmeye başladığında çok sayıda tarihi eserin yurt dışına kaçırıldığı da anlaşıldı. Bugün ABD'den Rusya'ya, İtalya'dan Fransa'ya çok sayıda ülkenin müzelerinde sergilenen kıymetli Anadolu hazinelerinin geri alınması için Kültür ve Turizm Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığı nezdinde çalışmalar sürüyor.
İşte ülkenin dört bir yanında devam eden arkeolojik kazılardan Antalya'da süren kazılara ilişkin bilgiler şöyle:
-ANTİK KENT CENNETİ-
Deniz, güneş ve kumun yanı sıra binlerce yıllık tarihi kentleriyle turistlerin büyük ilgisini çeken Antalya'da, bilinen 135 ören yerinden sadece 11'inde kazı yapılıyor.
Antalya Müzesi Müdürü Selahattin Eyüp Aksu, yaptığı açıklamada, Antalya'nın pek çok yerinde tarihi kentler bulunduğunu, müze başkanlığındaki Suluin Mağarası ve kent merkezindeki Doğu Garajı kazısının da sürdüğünü bildirdi.
Doğu Garajı'nda Antalya Büyükşehir Belediyesi tarafından sürdürülen inşaat sırasında tesadüfen ortaya çıkan 642 mezarın MÖ 3. Yüzyıl'a ait olduğunu belirten Aksu, buradaki kazıların Ekim ayı sonuna kadar süreceğini ve ardından bir rapor hazırlanacağını söyledi.
Suluin Mağarası'ndaki kazıların da müze tarafından yürütüldüğünü anlatan Aksu, burada Erken Bronz, Roma ve Bizans dönemlerine ait buluntular elde edildiğini, özelliği olan eserlerin Antalya Müzesine teslim edildiğini kaydetti. Aksu, ''Antalya'daki 135 antik kentte, tıpkı diğer antik kentlerde olduğu gibi tiyatro, meclis binası, agora, hamamlar bulunuyor. Ancak tüm antik kentlerde kazı yapılamıyor. Bu nedenle koruma altında tutmak için yer altında kalması sağlanıyor'' dedi.
-MYRA VE ANDRIAKE-
Antalya'nın Demre ilçesinde, klasik dönemin en büyük Likya kenti Myra ve Myra'nın limanı Andriake'de yıllar sonra kazı başladı.
Likya'nın en büyük kentlerinden Myra'da sezonun ilk kazmasını geçtiğimiz günlerde Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay vurdu. Akdeniz Üniversitesi Fen ve Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nevzat Çevik başkanlığındaki Myra'da bu yıl, sondaj kazıları yapılacak. Andriake'de ise buğday silosu kazı çalışmaları yürütülecek ve bu yıl bitirilecek. Ardından agoraya girilecek ve çarşı ortaya çıkarılacak.
Prof. Dr. Nevzat Çevik, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 10 gün önce buğday silosunda başlayan kazılarda 24 bronz sikke bulunduğunu MS 3. Yüzyıl'a ait sikkelerin Myra tarihine ışık tutacak nitelikte olduğunu kaydetti. Sikkenin bir yüzünde 241-242 yıllarında Roma İmparatoru Gordianus'un portesi, arka yüzünde tapınak ve ana tanrıçanın portesi ve MY yazısı bulunduğunu anlatan Çevik, şöyle konuştu:
''MY, 'Myra'nın parası' demek. Bu da gösteriyor ki, Myra Antik Kenti'nin para basma yetkisi var. O dönemde az sayıda kentin para basma yetkisi bulunuyordu. Bu sikkelerin tamamı Roma dönemine ait imparatorluk sikkesi. Kazının başında bu sikkeleri bulmak çok sevindirici. Myra ve Andriake kazıları belki yıllar sürecek, ama 8 metre alüvyonun altında yatan antik kentte Likya, Roma ve Bizans dönemlerine ait önemli bilgilere ulaşacağız. Çünkü Myra, üç kez sel felaketi yaşamış. 8 metre alüvyonun altında yıpranmamış bir tarih yatıyor. Bu kazılarda bu tarih ortaya çıkacak.''
-ARYKANDA KAZISI-
Tiyatroları, stadyumları, hamamları, su sarnıçları, kaya mezarları ve lahitleriyle dev bir açık hava müzesi olan Arykanda Antik Kenti'ndeki kazılar ise 1971 yılından bu yana devam ediyor.
Finike kara yolunun 30. kilometresinde, Arif köyüne yakın bir ören yeri olan Arykanda kazısı hakkında bilgi veren Kazı Başkanı Prof. Dr. Cevdet Bayburtluoğlu, küçük bir yerleşim birimi olsa da kazılarda antik bir şehirde olması gereken bütün yapı tiplerini açığa çıkarttıklarını anlattı. Antik kentte şu ana kadar 6-7 tapınak bulunduğunu ve bunun ''şaşırtıcı'' olduğunu dile getiren Bayburtluoğlu, ''Bu yılki kazılarda yeni bir bölge kazılıyor. Bundan sonra çıkacak her yapı sürpriz olacak'' dedi.
Arykanda'nın, antik mimari açısından çok iyi korunmuş bir ören yeri olduğunu kaydeden Bayburtluoğlu, kazılarda eserlerin büyük bölümünün ortaya çıkarıldığını ve yapıların izleyenler tarafından ne olduğunun hemen anlaşıldığını söyledi.
Köy halkının da ücret karşılığında işçi olarak katıldığı kazılarda yaklaşık 30-35 kişinin görev aldığını bildiren Bayburtluoğlu, gönüllü ekip desteği ise almadıklarını anlattı. Kazılar sırasında çıkarılan küçük eserlerin Antalya Müzesine gönderildiğini ifade eden Bayburtluoğlu, sergilenmeyerek depoya konulan bazı eserlerin nem yüzünden bozulmaya yüz tuttuğuna dikkati çekti.
Depoda saklanan eserlerin daha iyi koşullarda korunması gerektiğini belirten Bayburtluoğlu, kazılar sırasında ortaya çıkarılan her eserin çok değerli olduğunu kaydetti.
Finike ilçesindeki Limyra Antik Kenti'nde, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Avusturya Arkeoloji Enstitüsü iş birliğiyle yürütülen kazı çalışmaları da iki hafta sonra başlayacak. Önceki yıl tespit edilen ve hamam olduğu düşünülen buluntunun geçen yıl ortaya çıkarıldığı antik kentin, Likya Birliği'ne başkentlik yapmış önemli bir ticari merkez olduğu bildirildi.
Roma ve Bizans döneminde piskoposluk düzeyinde bir dini merkez olarak varlığını sürdüren kentte ortaya çıkarılan antik tiyatro, anıt yapılar, hamamlar, kiliseler, kaya mezarları ve sur duvarları, bölgenin antik tarihini belirleme açısından zengin bir kaynak oluşturuyor.
-HACIMUSALAR'DA KAZILAR SÜRÜYOR-
Elmalı Ovası'nın tek kazısı olması nedeniyle önem taşıyan Hacımusalar Höyüğü kazıları, 31 Temmuza kadar sürecek. 1994 yılından bu yana Bilkent Üniversitesinden Doç. Dr. İlknur Özgen başkanlığında devam eden kazılar ve arkeolojik yüzey araştırmaları, bu sene höyüğün merkezindeki çok evreli kilisede, batı alanında ve kuzey yamacında yoğunlaştırıldı.
Şimdiye kadar, biri kerpiç tuğla, diğeri kireç taşı ve en üstteki mozaiklerle kaplanmış üç farklı tabana ulaşılan kazılarda, bu yıl sonunda kilisenin tüm evrelerine ait detaylarına ulaşılması hedefleniyor. Batı alanında yapılan çalışmalarda ortaya çıkarılan yapıda, mozaik taban kalıntıları bulunurken, Yunanca yazılan bir yazıtta da Roma imparatorlarından Antonius Pius'un torunu Septimus Severus'un aldığı askeri kararlardan söz ediliyor.
-KARAİN MAĞARASI-
Prof. Dr. Kılıç Kökten tarafından 1946 yılından 1973 yılına kadar çeşitli aralıklarla sürdürülen Karain Mağarası kazılarında mağaranın Paleolitik (Yontmataş Çağı), Neolitik, Kalkolitik ve İlk Tunç Çağı'nda sürekli iskan gördüğü anlaşıldı.
Karain Mağarası tapınma ve odak yeri olarak kullanıldı. Yontmataş Çağı yerleşimi ve kalıntılarıyla Anadolu ve dünyanın en önemli merkezi olan Karain'de dört zaman periyodunda bitki örtüsü, hayvan topluluğu görüldü. Karain çevresinde su aygırı, gergedan, fil gibi hayvanlara ait kalıntılar bulundu.
1985 yılından bu yana Ankara Üniversitesi Arkeoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Işın Yalçınkaya başkanlığında yürütülen kazılarda geçen yıl 500 bin yıllık el baltası gün ışığına çıkarıldı. Bunun Karain'in 500 bin yıldır insan yaşamında yer aldığını gösterdiği belirtilirken, Karain'deki eserler, Antalya Müzesinde ve Karain'de sergileniyor.
-PERGE KAZISI-
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Haluk Abbasoğlu tarafından yürütülen Perge kazılarının ise klasik arkeoloji alanında Türkiye'nin yaptığı en uzun ve sürekli kazı olduğu bildirildi.
Abbasoğlu, AA muhabirine yaptığı açıklamada, kentin tarihinin son çalışmalar ışığında MÖ 4200'e kadar uzandığının ortaya çıktığını vurgulayarak, şunları söyledi:
''Özellikle Helenistik ve Roma dönemleri Perge'nin en parlak dönemleri. Resmi binalar, tiyatro, surlar, kapılar, hamamlar, çeşmeler, evler kazıldı. Bunun dışında kentin mezarlığı son yıllarda ortaya çıktı. Nekropolis dediğimiz alandaki mezarlar dünyada eşi olmayan özellikte. Bunun dışında 200'e yakın heykel bulundu. Kentin Helenistik dönem kapısının onarımına başlandı. Bu yıl buna devam edilecek. Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay kazılara büyük ilgi gösteriyor. Kentin zafer parkının onarımına bu yıl başlanacak. Ödenek ayrılması için Bakan Günay tarafından talimat verildi.''
Abbasoğlu, başlattıkları ''Bir sütun da sen dik'' kampanyası çerçevesinde 2 bin lira bağış yapan kişilerin adının ayağa kaldırılan sütuna çakılan plakete yazıldığını vurgulayarak, bugüne kadar kadar bu yöntemle 72 sütun dikildiğini bildirdi. Bu yıl bağış olması halinde 25 sütunun daha ayağa kaldırılabileceğini kaydeden Abbasoğlu, ödenek olursa kazıların Eylül ayına kadar sürebileceğini belirtti.
Abbasoğlu, Perge'deki mezarlığın özel mülkiyette olduğunu, onun kamulaştırılması gerektiğini, ama arsa sahipleriyle fiyatta anlaşılamadığını ifade ederek, bu bölgenin arkeolojik sit olmasına karşın hala özel mülkiyette bulunduğunu kaydetti.
-NOEL BABA MÜZESİ KAZISI-
Demre ilçesindeki Noel Baba Müzesi kazıları ise 15 Ağustosta başlayacak. 15 Eylülde sona erecek kazılarda bu yıl 4. ve 5. Yüzyılda inşa edilen birinci yapı olarak düşünülen bazilikanın mozaiğinin ortaya çıkarılmasına çalışılacak ve Orta Çağ'a ait mimari veriler aydınlatılacak.
Hacettepe Üniversitesi Arkeoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Yıldız Ötüken başkanlığında 20 kişiden oluşan ekip tarafından yürütülen kazı ekibine Hacettepe, İstanbul, Çanakkale 18 Mart, Eskişehir Osmangazi, Kayseri Erciyes, Hatay Mustafa Kemal üniversitelerinden öğretim üyeleri ve araştırma görevlileri de eşlik edecek.
-XANTHOS ANTİK KENTİ-
Antalya'nın Kaş ilçesine bağlı Kınık beldesi yakınlarındaki Xanthos Antik Kenti'nde bu yılki kazı çalışmaları başladı.
1950 yılından bu yana Fransa'nın Bordeaux Üniversitesi ve Fransız Yüksek Arkeoloji Akademisi tarafından yürütülen kazı çalışmalarına bu yıl 7 Fransız öğretim üyesi, 5 Fransız teknik eleman ve 20 işçi katılıyor. Bordeaux Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Jacques Des Courtils başkanlığında sürdürülen kazılar altı hafta sürecek.
Xanthos Antik Kenti'nin, Antalya-Muğla sınırını çizen Eşen Çayı'nın suladığı ovanın tepesinde ve halen ayakta olduğunu anlatan Courtils, kentin Likya'nın üç oy hakkına sahip beş büyük kentinden biri olduğunu ve Perslere karşı MÖ 545 yılında verdikleri savaşla ünlü olduğunu belirtti.
Xanthos'un kilise ve çeşitli yapılarının tabanının mozaiklerle kaplı olduğuna dikkati çeken Courtils, kentin üç boyutlu bilgisayar rölevesinin yapılacağına, çalışmalarda resmi binalar ve Roma dönemine ait kalıntıların ortaya çıkmasının beklendiğini kaydetti.
-PATARA KAZILARI-
Akdeniz Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Havva İşkan Işık başkanlığında sürdürülen Antalya'nın Kaş ilçesine bağlı Patara Antik Kentindeki kazılara 15 Haziranda başlandı.
15 Eylüle kadar devam edecek kazılara 4'ü Alman olmak üzere 40 kişilik uzman ve öğrenci grubu katılıyor. Bu dönem Patara kazılarında Arkaik dönem bey sarayını kazacaklarını anlatan Işık, Patara su yolları kazısının da TÜBİTAK projesi kapsamında ele alındığını bildirdi.
Patara Likya Birliği Meclis Binası restorasyon çalışmasına başlandığına işaret eden Işık, bunun çok büyük proje olduğunu belirtti. Dünyanın ilk demokratik parlamento binasının 2010 yılına kadar ayağa kaldırmak ve dünya parlamentosu başkanlarını burada toplamak hedefleniyor.
-BADEMAĞACI KAZISI-
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Prof. Dr. Refik Duru başkanlığındaki Bademağacı Höyüğü kazısı ise 27 Temmuzda başlayacak ve Eylül ayı ortasında bitecek. Kazılarda arkeolog olarak ikisi profesör 5 kişi çalışıyor.
Kazılarda ayrıca İsviçre ve Belçika'dan yabancı uzmanların da arasında bulunduğu 25 kişilik bir ekip görev yapıyor. Bademağacı'nda çok düzenli yerleşim planı bulunduğuna işaret eden Duru, kent planlamasının Anadolu'da rastlanmayacak şekilde olduğunu vurguladı.
-RHODIAPOLİS KAZISI-
Antalya'nın Kumluca ilçesinin 2,5 kilometre kuzeyinde tepe üzerinde ve eteklerinde kurulu Rhodiapolis kentindeki kazılar ise 2006 yılında, Akdeniz Üniversitesi Arkeoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Nevzat Çevik başkanlığındaki ekip tarafından başlatıldı.
Kazı başkanlığını daha sonra aynı bölümden Doç. Dr. İsa Kızgut üstlendi. 1892'de ilk kez Avusturyalı bilim adamlarınca keşfedilen kentin en ünlü siması, 2. Yüzyılda da yaşamış ve tüm Likya kentlerine yardım etmiş en ünlü yardımsever Opramoas...
Şehirde, tiyatro, hamam, Opramoas anıtı, kilise, nekropoller ve çok sayıda su sarnıcı bulunuyor.
Kazılarda 60'tan fazla da sikke bulundu, bunlar arasında 13. yüzyılda beylikler döneminden Hamitoğulları'na ait İslami ve gümüş bir sikke de ortaya çıkartılmıştı. Kazılara bu yıl 25 Temmuzda başlanacak ve kazılar eylül ayı sonuna kadar sürecek.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder