ALTININ GÜZEL SANATLARDAKİ YERİ
Güzel sanatlarda altının kullanımı zenginliği simgeler. Mısır’da firavun mezarlarına konan ölü eşyası arasında altın kaplar, heykeller, maskeler ve silahlar yer alır. Bu zengin altın işçiliği’ örneklerinin en ünlüsü, TutankAmon hazinesidir. Sümer sanatında altın dinsel nitelikli heykellerde kullanılır. Ur1 da bulunan bir miğferde tüm malzemede altının kullanılmış olması onun başka amaçla da kullanıldığını gösterir. Akadlar bazı heykellerini altınla kaplamışlardır. Persler, sanatta altın işçiliğinin en ustalıklı örnekleri olarak dövme ve kakma teknikleriyle kaplar ve levhalar ürettiler. Anadolu’da eski tunç çağının ürünlerini yansıtan; Alacahöyük ve Horoztepe kraı mezarları buluntularını oluşturan altın takılar, kâplar, küçük heykelcikler, yüksek nitelikli ve dönemi için önemli eserlerdir.Troya II. ve III. katlarında bulunan altın eserler, Kral Priamos’un Hazineleri adıyla anılan takılar ve kaplardan oluşur. Hititler döneminde de altın heykelcikler üretilmiştir.Bulunan altın takılar ve kaplar, Urartuların da altın işlediğini gösterir. Anadolu ile Yunanistan arasında yer alan Kiklad Adalarında ticaret nedeniyle, her iki kültürün özelliğini taşıyan altın kaplar bulunmuş. Miken mezarlarında ölü eşyası olarak bulunan, nazarlık, heykelcik, takılar, mühürler, diademler, kaplar (Vaphio Kupaları) ve mobilya süsleri dışında ölü maskeleri (Agamemnon Maskı): Miken altın işçiliğinin zenginliğini gösterir, iskit-lerin mezarlarında da zengin altın buluntulara rastlanmıştır.Yunan uygarlığının arkaik döneminde, tapınaklarda altın adak eşyası görülür. Ephesos’ta altın takılar bulunmuştur. Klasik dönemde altın tekniklerinin tümü kullanılmıştır. Hellenistik dönemde, büyük iskender başarılı savaşlar sonunda Makedonya ve Trakyadaki altın madenlerini ele geçirdiği için altının kullanımı çoğaldı. Makedonya’da Vergina, Sindos, Dervenideki mezarlarda bulunan üstün nitelikli altın takılar, kabartmalı okluklar, zırh süslemeleri yanında altın yaldızlı kaplar, vazo ve takılar da yer almaktadır.Ptoiemaios ve Seleukoslar döneminde Delostaki Apollon kutsal alanındaki altın eşyanın çokluğu, Hellenistik kralların zenginliğini belirler. Orta italya’da İÖ 7 yy’ın ortalarına ait altın mezar buluntuları, Etrüsk’ün zenginliğini kanıtlar. Takılar ve özellikle içki kapları önemlidir. Roma sanatında altın takı işçiliği çokça görülür. Altınla birlikte değerli taşlar da kullanılmıştır, iskenderiye ve Antakya altın-gümüş işçiliği yapım merkezleridir. Niello tekniğinin bulunduğu altın işçiliğinde, takılar dışında, fibula (çengelli iğne) ve diadem mezar buluntuları olarak çok görülür.Bizans sanatında altın, mine ile birlikte işlenerek bu işçiliğin doruğuna ulaşmıştır. Bu teknikle üretilen, rölikerler. haç mahfazaları, madalyonlar, taçlar (Monamakos Tacı) ve Pala d’oro adıyla bilinen panonun parçaları ünlüdür. Bunun dışında altın yüzük, küpe, bilezik ve dia-demler çeşitlilik gösterir. Kavimler göçüyle anıtsal sanattaki çöküş, sanatı bezeme aracı gören kavimler nedeniyle küçük sanatlarda önemli örnekler vermiştir. Germenler altını, değerli taşlarla birlikte kullanarak Cloissonne tekniğini uygulamışlardır. Haçlar, takılar, çekmecelerden oluşan değerli hazineler arasında Paris, Madrid, Monza koleksiyonları sayılabilir. Karolenj ve Ottolar döneminde altın sunak kaplamaları (antependium), kutsal eşya mahfazaları ve kitap kapakları manastırlarda üretilmiştir. Roman ve Gotik dönemlerde dinsel amaçlı altın eşyanın yapımına devam edilmiştir. Rönesans’ta altın işçiliği kuyumculukta sürmüşse de Floransalı heykelci Benvenuto Cellininin Fransa Kralı I. François için ürettiği altın işlerinden kalan tuzluk (Viyana, Kunthist Mus.) önemlidir. 1 7. ve 18. yy’larda küçük sanatlarda altın işçiliği sürer, islam’ın altın kullanımına karşı olması nedeniyle az üretilen takı, maşrapa; ibrik, tas gibi örnekler yok olmuştur.Osmanlılarda özellikle 16. yy’ın ikinci yarısında altın işçiliği ve kuyumculuk önem kazanır. Takılar, kaplar ve kutuların bezemesinde çeşitli teknikler ve değerli taşlar kullanılmıştır. 18. yy’da altın mine işçiliği ve bakır üzerine altın yaldızla yapılan tombak eserler önem kazanmıştır. En nitelikli örnekler Topkapı Sarayı Müzesi hazinesindedir. Uzakdoğu ve eski Amerika kültürleri de altın kullanmışlardır.Altın yaldız. Mısır sanatında elyazma ve mumya kutularında; Yunan ve Roma’da bazı heykel ve kaplarda; Bizans döneminde özellikle mozayik, fresko ve el yazmalarda; 15. ve 16.yy’da mobilya ve dekorasyonda kullanılan altın yaldız, Osmanlılarda minyatür, hat, tezhip, özellikle bakır üzerine uygulanarak “tombak” eserlerde ve sim olarak işlemelerde kullanılmıştır.
Güzel sanatlarda altının kullanımı zenginliği simgeler. Mısır’da firavun mezarlarına konan ölü eşyası arasında altın kaplar, heykeller, maskeler ve silahlar yer alır. Bu zengin altın işçiliği’ örneklerinin en ünlüsü, TutankAmon hazinesidir. Sümer sanatında altın dinsel nitelikli heykellerde kullanılır. Ur1 da bulunan bir miğferde tüm malzemede altının kullanılmış olması onun başka amaçla da kullanıldığını gösterir. Akadlar bazı heykellerini altınla kaplamışlardır. Persler, sanatta altın işçiliğinin en ustalıklı örnekleri olarak dövme ve kakma teknikleriyle kaplar ve levhalar ürettiler. Anadolu’da eski tunç çağının ürünlerini yansıtan; Alacahöyük ve Horoztepe kraı mezarları buluntularını oluşturan altın takılar, kâplar, küçük heykelcikler, yüksek nitelikli ve dönemi için önemli eserlerdir.Troya II. ve III. katlarında bulunan altın eserler, Kral Priamos’un Hazineleri adıyla anılan takılar ve kaplardan oluşur. Hititler döneminde de altın heykelcikler üretilmiştir.Bulunan altın takılar ve kaplar, Urartuların da altın işlediğini gösterir. Anadolu ile Yunanistan arasında yer alan Kiklad Adalarında ticaret nedeniyle, her iki kültürün özelliğini taşıyan altın kaplar bulunmuş. Miken mezarlarında ölü eşyası olarak bulunan, nazarlık, heykelcik, takılar, mühürler, diademler, kaplar (Vaphio Kupaları) ve mobilya süsleri dışında ölü maskeleri (Agamemnon Maskı): Miken altın işçiliğinin zenginliğini gösterir, iskit-lerin mezarlarında da zengin altın buluntulara rastlanmıştır.Yunan uygarlığının arkaik döneminde, tapınaklarda altın adak eşyası görülür. Ephesos’ta altın takılar bulunmuştur. Klasik dönemde altın tekniklerinin tümü kullanılmıştır. Hellenistik dönemde, büyük iskender başarılı savaşlar sonunda Makedonya ve Trakyadaki altın madenlerini ele geçirdiği için altının kullanımı çoğaldı. Makedonya’da Vergina, Sindos, Dervenideki mezarlarda bulunan üstün nitelikli altın takılar, kabartmalı okluklar, zırh süslemeleri yanında altın yaldızlı kaplar, vazo ve takılar da yer almaktadır.Ptoiemaios ve Seleukoslar döneminde Delostaki Apollon kutsal alanındaki altın eşyanın çokluğu, Hellenistik kralların zenginliğini belirler. Orta italya’da İÖ 7 yy’ın ortalarına ait altın mezar buluntuları, Etrüsk’ün zenginliğini kanıtlar. Takılar ve özellikle içki kapları önemlidir. Roma sanatında altın takı işçiliği çokça görülür. Altınla birlikte değerli taşlar da kullanılmıştır, iskenderiye ve Antakya altın-gümüş işçiliği yapım merkezleridir. Niello tekniğinin bulunduğu altın işçiliğinde, takılar dışında, fibula (çengelli iğne) ve diadem mezar buluntuları olarak çok görülür.Bizans sanatında altın, mine ile birlikte işlenerek bu işçiliğin doruğuna ulaşmıştır. Bu teknikle üretilen, rölikerler. haç mahfazaları, madalyonlar, taçlar (Monamakos Tacı) ve Pala d’oro adıyla bilinen panonun parçaları ünlüdür. Bunun dışında altın yüzük, küpe, bilezik ve dia-demler çeşitlilik gösterir. Kavimler göçüyle anıtsal sanattaki çöküş, sanatı bezeme aracı gören kavimler nedeniyle küçük sanatlarda önemli örnekler vermiştir. Germenler altını, değerli taşlarla birlikte kullanarak Cloissonne tekniğini uygulamışlardır. Haçlar, takılar, çekmecelerden oluşan değerli hazineler arasında Paris, Madrid, Monza koleksiyonları sayılabilir. Karolenj ve Ottolar döneminde altın sunak kaplamaları (antependium), kutsal eşya mahfazaları ve kitap kapakları manastırlarda üretilmiştir. Roman ve Gotik dönemlerde dinsel amaçlı altın eşyanın yapımına devam edilmiştir. Rönesans’ta altın işçiliği kuyumculukta sürmüşse de Floransalı heykelci Benvenuto Cellininin Fransa Kralı I. François için ürettiği altın işlerinden kalan tuzluk (Viyana, Kunthist Mus.) önemlidir. 1 7. ve 18. yy’larda küçük sanatlarda altın işçiliği sürer, islam’ın altın kullanımına karşı olması nedeniyle az üretilen takı, maşrapa; ibrik, tas gibi örnekler yok olmuştur.Osmanlılarda özellikle 16. yy’ın ikinci yarısında altın işçiliği ve kuyumculuk önem kazanır. Takılar, kaplar ve kutuların bezemesinde çeşitli teknikler ve değerli taşlar kullanılmıştır. 18. yy’da altın mine işçiliği ve bakır üzerine altın yaldızla yapılan tombak eserler önem kazanmıştır. En nitelikli örnekler Topkapı Sarayı Müzesi hazinesindedir. Uzakdoğu ve eski Amerika kültürleri de altın kullanmışlardır.Altın yaldız. Mısır sanatında elyazma ve mumya kutularında; Yunan ve Roma’da bazı heykel ve kaplarda; Bizans döneminde özellikle mozayik, fresko ve el yazmalarda; 15. ve 16.yy’da mobilya ve dekorasyonda kullanılan altın yaldız, Osmanlılarda minyatür, hat, tezhip, özellikle bakır üzerine uygulanarak “tombak” eserlerde ve sim olarak işlemelerde kullanılmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder