Çarşamba, Mayıs 11, 2011

ÇAPANOĞULLARI HADİSESİ BİR İSYANMIDIR

ÇAPANOĞULLARI HADİSESİ BİR İSYANMIDIR

DEFİNE--DEFİNECİLİK-DEFİNE İŞARETLERİ-DEFİNE İŞARET ÇÖZÜMLERİ-DEFİNE HARİTALARI-HAZİNELER-DEDEKTÖR-DEFİNE ARAMA ÇUBUKLARI YAPIMI-GPR-ALTIN-GÜMÜŞ-ELMAS-TILSIM-GİZEMLER-GÖMÜ-SİKKE-CİN-EŞKİYA BELGELERİ-MEZAR TÜRLERİ-HÖYÜK-TÜMÜLÜS-KAYA MEZARI-MEDENİYETLER-EFSANELER-DESTANLAR-BÜYÜ VE BÜYÜCÜLÜK-KEHANET-ÜNLÜ EŞKİYALAR-ARKEOLOJİ-TARİHTE PARA-TAKILAR-DOĞAL TAŞLAR-DARPHANE-MÜZELER HAKKINDA BİLGİLER-DİNİMİZ İSLAM-DEFİNE HABERLERİ-TÜRK DÜNYASI-MİTOLOJİ-HEYKEL-ANTİK MISIR-ANTİKA NÜMİZMATİK-TÜRKİYEDE ARKEOLOJİ-ANTİK BÖLGELER-ANTİK KENTLER-TARİH VE TARİHİN YARARLANDIĞI BİLİMLER-HORASAN-ÖLÇÜ VE AĞIRLIK BİRİMLERİ-ÖLÇME ALETLERİ-TARİHİ TİCARET YOLLARI-EBCED HESABI-İŞARET ÇÖZÜMLERİ-DEFİNE ARAMA YOLLARI-GİZEMLİ DEFİNERİ BULMA-HORASAN ÇÖZME-KAYA MEZARLARI- MEZAR-ROMA SİKKE-BİZANS SİKKE-GREEK SİKKE-TARİHİ ANTİK SİKKE VE PARALAR-ARKEOLOJİ VE DEFİNECİLİK ÜZERİNE HER TÜRLÜ BİLGİ DUA SIRLARINDA

ÇAPANOĞULLARI HADİSESİ BİR İSYANMIDIR?
  
ÇAPANOĞULLARI HADİSESİ BİR İSYANMIDIR?
Değerli okuyucu, bu soru son yıllarda ısrarla sorulmakta ve yalan söyleyen tarih utansın denilerek tarihe Çapanoğlu isyanı veya
Yozgat isyanı olarak kayıt düşülen bu başkaldırının gerçek nedenlerinin ortaya çıkarılması istenilmektedir. Sevindirici olan şu
ki, çeşitli yayın organlarında Çapanoğulları ile ilgili bir konu dile getirildiğinde gerek Yozgat’ta gerekse Yozgat dışında
yaşayan duyarlı hemşerilerimiz, yazdıkları yorumlarında, hepimiz Yozgatlıyız hepimiz Çapanoğluyuz diyerek ailemizi sahiplenmekte,
duydukları sevgi ve sempatiyi dile getirmektedirler. Resmi tarih olarak Çapanoğlu isyanı diye adlandırılan bu büyük başkaldırının
tarih kitaplarında sadece zarfı anlatılmış mazruf’u (zarfın içindeki) gözlerden kaçırılmak istenmiştir. Çünkü bu başkaldırı başta
Ankara hükümetinin ilk başlardaki zafiyeti de dâhil olmak üzere bazı komutanlar ve kişilerin sorumsuzlukları, basiretsizlikleri,
bilgisizlikleri ile Anadolu’nun bu bölgesini ve Çapanoğullarını iyi tanımamalarından ve iletişim kopukluğundan kaynaklanmıştır.
Çapanoğulları,tarihte şehir kuran iki aileden birisidir.Diğeri Irak’ta Sultaniye şehrini kuran Baban aşiretidir.Çapanoğulları
aynı zamanda Osmanlının en büyük ayan ailelerindendir. Öyle ki devletçe kendilerine Ayn-ül Ayan lakabı verilmiştir(ayanların en
gözdesi,en şereflisi). Bağdat’tan(Irak),Rakka’ya(Suriye) kadar bu uçsuz bucaksız topraklarda üçyüz seneye yakın adeta sikke
bastırmadan ikinci bir padişah gibi hüküm sürmüşlerdir.(Prof.Hakkı Acun Çapanoğulları ve eserleri).Bilhassa padişah üçüncü
Selim,Nizam-ı Cedid’in kurulması ve tertibi sırasında çok yardımını ve desteğini gördüğü Süleyman bey’e kendi el yazısı ile yazıp
gönderdiği hatt-ı hümayünunda Çapanoğlu Süleyman beye sevgilerini bildirmiş ve şöyle demiştir.Sen ki Cebbar zade Süleyman bey’
sin.Sen benim sadık ve rıza-cu bendem olduğunu gerçi bilirim.Lakin bu defa muvaffak olduğun hizmet ve ibraz eylediğin gayret ve
sadakat tamam senden memûlüm olan bendelik olmağla sana olan teveccü-ü derunum birkaç kat ziyade olup daavâtı hayyriyeme mazhar
oldu,hak teâlâ seni ve hanedanını dâim eyleyüp devletimden eksik etmesün.İnşallah daha nice hidemât-ı aliyyeme muvaffak
olursun.Din ve devletin muntazam talimli askerin lüzumunu bilip teyidi din-ü devlet niyet-i hâlisesiyle tahsil-i rizây-ı bâri
için tertib ve talime şuru eyledim.Bu husus benim aksây-ı âmâlim olduğunu bilüp lüzumunu dahi idrâk eylediğin halde senden
memülüm sa’y-ü ikdamdır.İnşa’llah çok esere muvaffak olursun.Göreyim seni Süleyman Bey,dil-hâhım üzere gayret ve ikdamını
işittikçe seninle iftihar eylerim.Heman rabbim her halde tevfik buyursun,âmin. Üçüncü Selim’in öldürülmesi üzerine aşayişin
yeniden sağlanması için Alemdar Mustafa Paşa tarafından İstanbul’a çağrılan Çapanoğlu Süleyman bey,on bin atlı ve 5 bin piyade
ile çok kısa bir sürede intikal etmiştir.Oğlu Mehmet Celalettin paşa sarayda vezir iken, babası Süleyman bey de Kasr-ı Hümayına
alınarak vezirler gibi Hilat giydirilmiş ve padişah tarafından huzura kabul edilmiştir.Prof.Dr. Faruk Sümer, Oğuzlar Türkmenler
kitabında mealen şöyle yazar.  <Selçuklu devleti yıkıldığında Osman oğulları yeni bir devlet kurdular, eğer Osmanlı devleti de
yıkılsaydı Çapanoğulları da bir devlet kurabilirlerdi>.Çapanoğulları bu güçlerini elbette devlete ve padişaha sonsuz
sadakatlerinden ve verdikleri güvenden almaktaydılar. Araştırmacı yazar Osman Karaca < devlete sadakat vatana ihanet sayıldı >
diyerek resmi tarihçilere sitem eder. Peki başkaldırının müsebbibi gösterilen Çapanoğlu kardeşler kimdir?
Çapanoğlu Edip Bey; Vezir Mehmet Celalettin paşanın torunudur. Sırası ileArapkir,İskilip,
Sungurlu, Akdağmadeni, Keskin, Osmancık, Akşehir, Zile de kaymakamlık, Kayseri, Dersim,
Çorum, Yozgat, Nâblus, İçel ve tekrar Yozgat’ta Mutasarrıflık yapmıştır. Kardeşi Celal beyle birlikte Yozgat’ta İttihat ve
Terakki partisinin kurucusudur. Daha sonra Yozgat Müdafaa-ı Hukuk cemiyetinin de kurucusudurlar. Edip Bey iyi yetişmiş şair ruhlu
bir insandır. Edip Bey divanı isminde bir şiir kitabı da vardır.
Çapanoğlu Celal Bey; Edip Beyin küçük kardeşidir. Mekke, Tokat, Afyon, Amasya mutasarrıflıklarında bulunmuştur. Ağabeyi Edip Bey
gibi iyi yetişmiş, dirayetli, bilgili, görgülü bir devlet adamıdır. Celal Beyinde bir şiir divanı vardır. Hatıralarını kaleme
aldığı defteri sekizinci göbekten Çapanoğlu ve aynı zamanda kız kardeşi Fitnat hanımın da torunu olan Abdülkadir Çapanoğlunun
kütüphanesinde korunmaktadır.
Çapanoğlu Salih Bey; Ağabeyleri gibi dirayetli, bilgili, devlet tecrübesi olan ve ağır ceza reisliğinden emekli bir kimsedir.
Başkaldırıya katılmadığı halde yinede ceza almaktan kurtulamamıştır.
Çapanoğlu Halit Bey; en küçük kardeş olup, ağabeyleri gibi görgülü, Arapseyfi köyündeki çiftliği ile uğraşan iyi ata binen iyi
cirit oynayan civan-mert, gözü pek bir kişidir. O halde devlet umuru görmüş bu değerli insanlar nasıl oldu da tamda milli
mücadele sırasında Mustafa Kemale korkulu ve uykusuz geceler geçirtecek kertede bir büyük başkaldırıya kalkıştılar. Şimdi
olaylara sırası ile göz atalım. Çapanoğlu ailesinin altıncı kuşaktan torunları olan bu beyler emekli olduktan sonra Yozgat’a
memleketlerine dönerler. Bu arada zaman içinde Yozgat’ta nüfuz sahibi olmuş bazı aileler bu durumdan hiç hoşnut olmazlar. Öyle ki
muktedir olabilseler bu beyleri Yozgat’a hiç sokmayacaklardır. Bu konudan Genel Kurmay Harp Tarihi Başkanlığının resmi
yayınlarında da bahsedilir (seri no. 1 cilt no. VI. sahife 3).Peki Çapanoğullarına muhalif olanlar kimlerdi?
Müftü Mehmet Hulusi Efendi : Babası Edip ve Celal Beylerin babası Hacı Osman Beyin  hizmetinde bulunmuş(köle olarak) Çerkez
Kölemenlerinden Bekir ağadır. Oğlu olan Mehmet Hulusi Efendi(Akyol) ise Hacı Osman Bey’in yanında büyümüş Yozgat’a bağlı
Kavurgalı medresesini bitirmiş daha sonrada Hacı Osman Bey tarafından Mısıra gönderilerek Camiül Ezhar Üniversitesine devam
etmiştir.Bitirip bitirmediği hakkında bir bilgi yoktur.O tarihte Yozgat Müftüsüdür(   35 yaşında).Çapanoğullarına asıl zararı
olan bu zattır.Mustafa Kemal kendisini bir yıl  kadar  mebus yapmışsa da daha sonra gördüğü lüzum üzerine mebusluğunu sona
erdirmiştir.Nedenine gelince,Mecliste men’i müskirât (haram içkilerin menni)kanunu kaldırılınca meclis penceresini açarak halkı
bu meclisi dağıtmaya teşvik etmiş.
Avni Doğan Bey:1908 meşrutiyet meclisinde mebus olan Hayrullah Efendinin oğludur.Mülkiye mezunudur.Çapanoğulları ile de ana
tarafından akrabalığı vardır.Kızılkoca-Şefaatli nahiyesi müdürüdür ama bu memuriyeti kendisini tatmin etmemektedir.İstikbali için
daha güzel görevler düşlemektedir ve bu konuda da Yozgat’ta kendisine rakip istememektedir.Daha sonra Ankara valisi
olacaktır.Hakkındaki bir rivayette şöyle.Akdağlı Bahri beyin dayısı Akif Beyin hanımı rahatsızlanır ve Ankara’ya giderler.Eşinin
tedavisi sırasında da Akif bey rahatsızlanır.Avni Doğan eve bir doktor getirir.Doktor bir iğne yapar ve Akif bey ölür.Bu olay
aile arasında hep şüphe ile konuşulur.
Sabık Arapkir Kaymakamı Süleyman Sırrı Bey(İçöz):Yozgat İdadisini bitirmiştir.Herhangi bir imtihana filan girmeden idarecilikle
başladığı devlet memuriyetinde bir süre Arapkir Kaymakamlığı yapmıştır.Daha sonra Ankara Hükümetinde Yozgat mebusu
olacaktır.Bozok isminin Yozgat olarak değiştirilmesi için meclise önerge veren kişidir.
Akif (Paşa ?): Haris,Yozgat Sancağında tek adam  olmak,rakip kabullenmemek,bu konuda önüne çıkabilecek engelleri ne pahasına
olursa olsun yıkmak kararında bir kişilikte idi.Bu nedenle devamlı Çapanoğulları ile uğraşmıştır.Rütbeli makamlı bir paşa
değildir.Dedesi Akif paşadan dolayı aile kendisine paşa diye hitap ettiğinden adı öyle kalmıştır.
Şair ve Nazır Akif Paşa: 1787 de Yozgat’ta doğmuştur. Dâhiliye Nazırlığı da yapmıştır. Muhtelif yerlerde mutasarrıflıklar
yapmışsa da halkın  şikayeti üzerine Suriye ye sürgün edilmiştir.Akif paşa da haris ve gözü yükseklerde olan bir insandı .Aynı
zamanda şair ve yazardı.Şimdi biz yine dönelim Çapanoğlu kardeşlere.İttihat ve Terakki partisinin kurucularından olan bu zatlar
son dönemde bu partinin yaptığı yolsuzlukları, hukuksuz ve kanunsuz davranışları  şiddetle ve ısrarlı bir şekilde tenkit edince
partiden de  ihraç edilirler.Bu yüzden partiye karşı bir kin ve nefret duymaktadırlar.Mustafa Kemalde bu partinin ilk
kurucularından olduğundan ona karşıda ister istemez bir güvensizlik duyulmaktadır.Halbuki Mustafa Kemalde aynı nedenlerle parti
ile ilişkisini kesmiştir.Çapanoğlu Kardeşler, Halife Padişah ile Mustafa Kemal arasında bocalamaktadırlar.Mustafa Kemal Ankara da
kuracağı yeni meclis için Yozgat’tan da üye seçilmesini ister.Çapanoğlu kardeşler ile Yozgat eşrafından bazı kimseler ve Müftü
Mehmet Hulusi efendi Mutasarrıflıkta toplanırlar.Edip ve Celal beyler padişahın izni olmadan böyle bir meclisin toplanmasının
uygun olmayacağını beyan etmeleri üzerine Müftü Hulusi efendi ile aralarında sert bir tartışma çıkar.Babası yanlarında köle olan
ve kendileri tarafından okutulup eğitilen birisinin kendilerine böyle saldırmasını hazmedemeyen Edip ve Celal bey kırgın ve
kızgın bir şekilde toplantıyı terk ederler.ikinci olay,Mustafa Kemalden gelen bir telgrafa cevap verilmesi gerekmektedir. Müftü
Hulusi Efendi haris ve her yerde kendi sözünün geçerli olmasını isteyen bir kişidir. Telgrafa kendi yazdığı şekilde cevap
verilmesini istemekte ve başkasını kabul etmeyeceği konusunda ısrar etmektedir. Celal beyde cevabın devlet lisanı ile ve münasip
bir şekilde verilmesini istemektedir.(hatıralarını da devlet lisanı ile kaleme almış) Tartışma büyüyünce Celal bey senin yaşın
kadar benim devlet hizmetim var  elbette benim yazdığım şekilde çekilecek demiş ve onun yazdığı şekilde çekilince Müftü bunu
hazmedemeyip Çapanoğullarına karşı cephe almıştır.Bunda babasının Çapanoğullarının hizmetinde bulunmuş olmasının  ezikliğinin de
olduğu da rivayet edilir..Üçüncü olay ise iane toplanması olayıdır.Müftü bir Cuma hutbesinde milli mücadele için halktan iane
toplanmasını ister.Beyler buna karşı çıkarlar.Çünkü halkın durumu malumdur.Eğer bir bağış yapılacaksa aile halktan bir şey talep
etmeden gerekeni yapacaktır.Nitekim bu konuda Celal beyin kendi birikiminden bir kese altını Keskinli Rıza Bey vasıtasıyla bizzat
Mustafa Kemale gönderdiği bilinmektedir. Keskinli Rıza Bey Çapanoğullarına akraba olduğu için arabulucu olarak bizzat Mustafa
Kemal tarafından Yozgat’a gönderilmiştir. Hatta Ankara’ya külliyetli miktarda canlı kümes hayvanları göndermek için kafesler
yaptırıldığı da bilinmektedir.Çünkü Çapanoğulları gerek savaşlarda tüm ordunun,gerekse kıtlık zamanlarında İstanbul’un tüm et ve
un ihtiyacını karşılamışlardır.Mustafa Kemal Paşa ile Celal ve Edip beyler arasında arabuluculuk yapanlardan biriside akrabaları
Akdağlı Bahri beydir(Tatlıoğlu).Bahri bey Mustafa Kemal’i çok önceden İstanbul’dan tanımaktadır.Mustafa Kemal Samsuna Ordu
Müfettişi olarak tayin edilip hazırlıklarını yaparken İngilizler kendisini yakalamak için birkaç defa Beşiktaş/Akaretlerdeki 
annesinin ve kız kardeşinin oturduğu evi basarlar.İşte Bu günlerde Bahri bey Mustafa Kemal’i İstanbul Samatya’da ahbabı olan bir
Ermeni’nin evinde saklar.Çapanoğulları,Ermeni tehciri sırasında sürgüne gönderilen Ermenilere sürgün yerlerine sağ salim
varabilmeleri için çok yardımcı olmuşlardır.Bu yüzden tanıdıkları çok Ermeni aile vardır.Bahri bey,Mustafa Kemal Samsuna gitmek
için yola çıktığında da yanına yarım teneke kadar altın vermiştir.Dördüncü olay,Ramazan ayında Çapanoğlu Camiinde bir Cuma
hutbesinde müftü sözü milli mücadeleye getirip Çapanoğullarını ima ederek hainlikle suçlayıcı ve hatta hakarete varan sözler
söyleyince cami çıkışında Celal Bey müftünün önünü kesip bizim camimizde bizim ailemizin aleyhinde   söz söylemeye utanmıyor
musun demiş müftünün de  karşılık vermesi üzerine hiddetlenerek elinde bulunan asa ile müftünün yüzüne vurması aradaki düşmanlığı
büsbütün artırmıştır.Bu sırada bir ayaklanma için Antep’ten Zile’ye gitmekte olan Kılıç Ali Yozgat’a uğrar ve birkaç gün Yozgat’
ta kalır.Bunu fırsat bilen müftü Hulusi efendi,Kılıç Aliyi Çapanoğulları aleyhinde doldurur.Bir şeyden haberi olmayan Kılıç
Ali,Çapanoğullarını cezalandırmak ister ve  Kuvay-ı Milliye için Edip ve Celal beylerden 500 er altın vermelerini talep
eder.Kuvay’ı Milliye Müfrezeleri,ordu birlikleri gibi disiplinli,kanun ve nizamlara riayet eden askeri birlikler
değillerdi.Gittikleri yerlerde emir ve komuta zincirinin haberi olmadan kendi takdir ve keyiflerine göre talepte
bulunuyorlardı.Bazen tehdit,bazen zorla istediklerini alıyorlardı.Nitekim bu olaylar Mustafa Kemal Paşa’ya ulaşınca ilgilileri
uyaran şöyle  bir genelge göndermişti.TAMİM Sivas 31/10/1335 İzmit,Adapazarı,Bursa,Konya,
Balıkesir,Heyeti Merkeziyelerine.Kuvvayı Milliyeye mensubiyetlerini iddia eden bazı eshasın menfi zatiyelerini temin maksadiyle
hareket ve tahakküm etmek teşebbüsatında bulundukları işitildi.Gayri meşri ve gayri kanuni harekatın teşkilatı milliyede yeri
yoktur.Bu gibiler hakkında hükümetin kanunu tatbik eyleyeceği muhakkaktır.Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Heyeti Temsiliyesi
Namına Mustafa Kemal. Kılıç Ali Edip ve Celal beylerden ret cevabı alınca Çapanoğullarını konaklarında göz hapsine aldırarak
kapılarına nöbetçiler diker. Bu askerler gereği kadar disiplinli olmadıklarından, evdeki hanımlara genç kızlara sözlü tacizde
bulunmaya başlarlar. Bunun üzerine Arapseyfi de ki en küçük kardeşe haber uçurulur. Halit Bey,300 silahlı adamı ile Yozgat’ı
basacağını Kılıç Aliye bildirince zoru gören Kılıç Ali 80 kişilik müfrezini alarak Boğazlıyan’a kaçar. Daha sonra ki çarpışmada
yenilip hüsrana uğrayan Kılıç Ali, Çerkez Ethem’e şöyle bir telgraf çeker. Efendim, müfrezemin ihaneti yüzünden Boğazlıyan’daki
çatışma sırasında bozuldum. Ancak birkaç yakın arkadaşımla Kayseri ye gelebildim. Gerek süvari müfrezem, gerek bundan başka
Boğazlıyan’da bulunan piyade taburu bütünüyle bozuldu. Bir bölümü ayaklanıcılara katıldı. Boğazlıyan ayaklanıcıların eline düşmüş
bulunuyor.Çerkez Ethem’in bu telgrafa cevabı ağır olur.Üzüntü verici bir bozgun. Fakat ben bu gibi rezaletlerden bıktım.
Elinizdeki top ve tüfeklerle sopalı ayaklanıcıları silahlandırıyor, şımartıyorsunuz. Şimdi size ne gibi bir emir vereyim? Bunun
için doğruca Ankara’ya git. Müftü’nün tahrikleri, Kılıç Ali’nin tutarsız ve basiretsiz davranışları ve Yozgat’ta yeni, yeni söz
sahibi olmaya başlayan bazı ailelerin fitne ve fesatlıkları neticesi Ankara ile gerekli iletişimi sağlayamayan Çapanoğlu beyleri,
içinde bulundukları durumu da kavrayamamaları sonucu bir başkaldırıya adeta sürüklenmişlerdir.(13 Mayıs 1920)
Mustafa Kemal’in ayaklanma ile ilgili görüşünü sorduğu İsmet paşa şöyle cevap vermiştir. Paşam, Çapanoğulları, kız alıp
vermelerden dolayı bütün civar ailelerle akrabadır. Eğer bastıramazsak saman alevi gibi büyür söndürmek mümkün olmaz.
Hakikaten İsmet paşanın dediği gibi, tarih kitaplarında sözü edilmeyen birçok aileler, toprak sahibi beyler ve alevi dedeleri ile
çevredeki çeteler, ya başkaldırıya katılmış ya da katılmadan destek vermiştir. Yozgat, Çorum, Amasya, Zile, Yıldızeli, Tokat,
Niksar, Çamlıbel, Akdağmadeni, Boğazlıyan vs. bölgeleri tamamen ele geçirilmiş, Ankara hükümetinin gönderdiği kuvvetler başarılı
olamamıştır. Bu arada Cemil Cahit Beyin(Toydemir) 5.Kafkas Tümeni ile 3.kolordu birlikleri de yenilmiş silahları ve topları da
asilerin eline geçmişti. Aslında bu kuvvetlerle birlikte Genelkurmayca şu kuvvetlerde Çerkez Ethem’e yardımcı olmak için
gönderilmişti. Çankırıdaki 58.Alay komutanı Binbaşı Vasfi Bey komutasında 300 piyade,6 makineli tüfek ve 50 süvariden oluşan
müfreze. Çerkeş’ten Çankırı’ya doğru intikal eden Albay Refet Bey komutasındaki 250 süvari ile Sivas ve Yenihan mevkilerindeki
milli ve mahalli müfreze ve birlikler. Çerkez Ethem bu başkaldırıya çok kanlı bir şekilde son vermiştir. Çünkü Ankara’da
kendisine anlatılanlardan Çapanoğullarının öbür ayaklanış bölgelerinde gördüğü ayaklanıcılardan daha güçlü bir durumda
olduklarını anlamıştı. Bu hınç ile Yozgat’ı iki defa yağmalatmış bütün konakları yaktırmış. Yüklü bir servet ile Ankara’ya
dönmüştür. Öyleki, Ethem’in Çakalları yıllarca Yozgat’tan yağmaladıkları malları Ankara’daki Hergele meydanında satarak
yaşamlarını sürdürmüşlerdir. Ethem bir sohbetinde Yozgat, Yozgat değil içi altın dolu vadi imiş demiştir. Prof.Hakkı Acun
(Çapanoğlu) bu olayı  Çapanoğullarının üzerinden silindir geçmiş diye tarif eder. Nitekim Ethem’in Yozgat ve havalisinde yaptığı
soygun ve yağma gerçekten ayyuka çıkmış ve Milli Mücadele ile ilgili birçok kaynakta bu olaya yer verilmiştir. Bunlardan
bazılarını aktaralım;
İsmet paşa: Yozgat isyanı çok kanlı bir şekilde bastırılmış ve Yozgat yağma edilmiştir. Ethem Bey’in kuvvetleri Ankara’ya
geldikten sonra Ankara çarşısında ve Ankara’nın etrafında kurulan panayırlarda Yozgat’tan sürdükleri hayvanları halkın gözü
önünde sattılar.
Yunus Nadi: Yozgat isyanını bastıran kuvay-ı seyyariyenin, beraberlerinde ganimet olarak pek çok eşya ile beraber her cins
hayvanı getirmiş olmaları Ankara’da kötü tesir yaratmış,bir hayli söylentiye sebep olmuştu.
Damar Arıkoğlu: (O yıllarda mecliste üye).Ethem kuvvetleri Yozgat dönüşünde isyana katılmayan köylülerden yağmaladıkları hayvan
ve değerli eşyaları Ankara pazarlarında haraç mezat sattılar.
Falih Rıfkı Atay: Ethem kuvvetleri Yozgat dönüşü Türk köylerini yağma ederek Ankara’ya gelmişler, talan eşyasını açıkça Ankara
pazarlarında satmışlardır.
Mustafa Kemal Paşa: Yozgat’ta isyan edenlerin tepelenmesine gitmiş olan bir kuvvetin diğer taraftan masum olan ahaliyi zarara
soktukları anlaşıldı. Hâlbuki istediğimiz o değildi. Bazı yerlerde koyunlar gasp olunmuştur. Hükümet ağzını kapatıp kulaklarını
tıkamıştır. Müracaat edenlerin parasını vermiştir. 24 haziranda Yozgat’a gelen Çerkez Ethem ertesi günü divan-ı harp kurarak
Çapanoğullarından Mahmut ve Vasıf beyleri, Ceritzade Hüsnü efendiyi, Hafız Şahap ve oğlu Rafet’i, Kadı Remzi efendi ve Tevfik
zade Abdullah efendiyi de olmak üzere toplam 12 kişiyi astırır. Aslında asılan sayısı 30 civarındadır fakat kayıtları tutulmadığı
için kim oldukları bilinmemektedir. Çapanoğulları Yozgat’ı ele geçirdiklerinde yapılacak masraflar için Ziraat Bankasından 50.000
lira almışlar ve senet imzalamışlar.Bu paranın 5.000 lirasını memurlara maaş olarak ödemişler,geri kalan 45.000 lirayı ilerde
kullanmak üzere tekrar banka veznesine bırakmışlar ama senedi geri almayı unutmuşlar.Bu durumu fark eden Ethem parayı zimmetine
geçirip almış,veznedara da  kimseye söylememesi için gözdağı vermiş ve Çapanoğullarının senedini yine kasada bırakmıştır.Bu olay
bilindiği halde geri kalan 45.000 lira yıllarca aileye ceza olsun diye ödetilmiştir.Kaçabilen beyler Uzunyayla (Pınarbaşı)
Çerkezlerine sığınmışlar onlarda Ethem’e karşı durarak kendilerine sığınan misafirlerini teslim etmeyeceklerini bildirmişler(27
Ağustos 1920).Peki kaçanlar neden Uzunyayla Çerkezlerine sığındılar ve onlarda Çerkez Ethem’e neden direndiler.Çerkezler bu
bölgeye geldiklerinde burada bulunan Avşarlar,Çerkezleri istemediler ve onlarla kavgaya başladılar.Çapanoğulları iki tarafın
arasını bularak Çerkezlerinde bölgede iskanına yardımcı oldular.Daha sonraları çok Çerkez gelin aldılar akraba oldular. Bu sırada
Salihli cephesinden de kötü haberler gelmeye başladığından Ethem ısrarcı olamamış ve Ankaraya dönmüş. Mustafa Kemal ile Çerkez
Ethem arasında başlayan güvensizlik Yozgat Başkaldırısı sırasında had safhaya çıkmış, çok sinirlendiği bir gün Ethem <Ankaraya
döndüğümde Mustafa Kemali meclisin önünde asacağım demiştir. Gerginlik daha Çerkez Ethemin Ankara’ya çağrıldığı günlerde
başlamıştı. Çapanoğlu başkaldırısı için Mustafa Kemal Paşa, Fevzi Çakmak Paşa ve İsmet paşa ile birlikte yapıkları toplantıda
hakarete varan bir uslupla şöyle demişti’’ Hayret ediyorum, Sivasta Heyeti Temsiliye, Ankara’da Büyük Millet Meclisi olarak
teşekkül ve içtima edeli, bir seneyi geçtiği halde, bu müddet zarfında koca Anadolu da harekâtı milliyemiz namına neden esaslıca
bir hareket görülmedi ve niçin, merkezinizi takviye eylemediniz ve sonra mühim ve esas olan cephelere ait şimdiye kadar bir eseri
himmet ve mukavemetinize dahi şahit olmadık desem itiraf buyurulur zannederim. Nihayet bizleri düşman cephesinden,gerilere
ayırmaya ve gerilerde size düşen vazifelerle bizi işgal ve eşkale mecbur bıraktınız.Şimdi görüyor ve itiraf buyuruyorsunuz.Orta 
Anadolu’da bir köşede,hiçbir ecnebi ve İstanbul hükümeti ile irtibatı kalmayan Yozgat olayını söndürmekten acizsiniz,anladığım
şudur ki,başlangıçtan beri hâlâ vaziyeti kavrayamadınız veyahut şahsi ve daha önemsiz işlerle meşgul oluyorsunuz,belkide  Heyeti
Temsiliye ve Ankara Hükümeti namına yaptığınız tamimler,tebliğler,konferanslarla her şey olup bitti sandınız ve aldandınız af
buyurunuz bu sitemden muradım bu gafletinizin  tekrar etmemesini temenni içindir’’ 
Bu sözlerde, Çapanoğullarını Padişahçı ve ecnebilerden yardım almış gibi yazan yanlı tarihçilerin yüzlerine şamar gibi inen bir
mesaj da verilmiş oluyordu. Bu saygısız ve suçlayıcı konuşmaya rağmen, Ethem’in 70 subay,1200 piyade,1300 atlı,4 adet kuvvetli
dağ topu,1 adet sahra topu,8 adet makineli tüfek’ten mürekkep ordusunu nakil için 90 adet yaylı araba temin edilmiştir. Albay
İsmet beyin emri ile müfreze 20 Haziran 1920 günü Ankara’dan yola çıkar ve 24 Haziran 1920 günüde Yozgat’a gelir.Ethem’in ve
çakallarının Yozgat’ta yaptığı talan ve kıyım konusunu İsmet paşa Mustafa Kemale açtığında şöyle bir cevap almıştır.İsmet,şimdi
güç Ethem’de akıl  bizde,yarın güç bizim elimizde olacak.Uzunyaylaya sığınan beyler 1921 yılına kadar burada kalmışlar ve bir
süre sonra affa uğramışlarsa da en küçük kardeş Halit Bey daha önce eşini ve çocuklarını ve onların geçimlerini merak ettiği için
çoban kılığında Arapseyif’e gitmek istemiş, yolda kendisini tanıyan birisinin ihbarı üzerine yakalanarak Amasya istiklal
mahkemesinde yargılanmış ve 13 Haziran 1921 de idam edilmiştir.Ruhu şadolsun. Atatürk Cumhuriyetin ilanından sonra 15 Ekim 1924
ve 3 Şubat 1934 tarihlerinde olmak üzere Yozgat’a iki defa teşrif etmiştir. Bu teşriflerinde isyandan dolayı şehir ahalisi adına
özür dileyen Akdağlı Bahri beyi sert bir dille susturmuş ve şöyle demiştir. Bırak Bahri. O konuyu kapat. Kapanmış bir yara, deşip
te yeniden kanatma. O dönemi kendi içinde izah etmek gerekir. İşte bir devri anlatan en önemli cümle budur.
O dönemi kendi içinde izah etmek gerekir. Ve o ünlü sözü ile Yozgatlılara hitap etmiştir. Yazarlar bu hitapta da bir gönül alma
olduğunu yazarlar. ÜNLÜ SÜVARİLERİ HARP MEYDANLARINDA KAHRAMANCA DÖĞÜŞEN, TÜRK YİĞİTLERİNİN HARMAN OLDUĞU DİYAR, BOZOK YAYLASININ
KAHRAMAN EVLATLARI VAR OLUN. Devletine sadık birer kul olarak hizmet etmiş ve Padişahların her yıl İstanbuldan kabeye
gönderdikleri örtü ve hediyeleri götüren sürre alaylarına komutanlık yapacak ve devletin en üst kademelerinde görevler alarak
padişahın Yaver-i Ekremliğine kadar  yükselecek kadar güvenini kazanmış bu insanlardan bir kısmı Çapanoğlu Büyük Camiinin
haziresinde bir kısmı da son görev yaptıkları yerlerde toprağa verilmiştir. Ruhları Aziz, mekânları Cennet olsun. Nur içinde
yatsınlar.
Anılar:
Ziya Saffet Acun’dan naklen (Prof. Hakkı Acun’un babası) .Çapanoğlu olaylarının üzerinden 20-25 sene geçmişti, Yozgat’ın ileri
gelenleri Çapanoğlu Muhlis beyin evinde bayramlaşmak için toplanmışlardı. Bende bir genç olarak onlara hizmet ediyordum. İyi ve
güzel sohbetler yapılırken konu Çapanoğlu olaylarına gelince Muhlis Bey, bu olayların üzerinden uzunca bir zaman geçtiğini,
tekrar yaraların açılmaması gerektiğini, o zaman günahı olanların da öbür dünyada hesabını vermesini dileyip o sırada mecliste
bulunan müftü Mehmet Hulusi efendiye dönüp, onu da adeta suçlayarak ‘Müftü bey de orada hesabını versin demişti.
Muhlis bey oğlu Muammer Çapanoğlu’ndan naklen(Abdülkadir Çapanoğlu’nun babası). Pederim, Cennetmekân Muhlis beye Hindistan’daki
Çapanoğullarından bir mektup gelmişti. Fakat pederim, Milli Emniyetin bir denemesi olabilir diyerek mektuba cevap vermedi.(Mektup
o sıralarda II.Abdülhamit’in torunu Abdülkerim efendi ile birlikte Asya da bulunan Mehmet Muhsin Çapanoğlundan gelmiş.)Çapanoğlu
Muhsin bey,Osmanlı devleti tarafından mimarlık tahsili için Fransa’ya gönderilmiş,Milli mücadele sırasında bursu kesilmiş,kendi
imkanları ile tahsilini bitirmiştir.Hayatı ayrı bir roman konusu olacak kadar maceralar ile doludur.(Bknz.Meydan Larous
Abdülkerim Efendi)
Abdülkadir Çapanoğlu anlatısı;1959-1962 yıllarında babam Muammer Çapanoğlunun memuriyeti dolayısıyla Amasya’da bulunuyorduk. O
sıralarda bir Alevi dedesi olan Piroğlu Halil bey bir akşam bizi evlerine yemeğe davet ettiler. Yemek esnasında cebinden eski
Türkçe ile yani arap harfleri ile yazılmış bir yazı çıkararak babama yüksek sesle okumasını rica etti. Bu Çapanoğlu Celal beyin,
Halil beyin babası Piroğlu İbrahim efendiye yazdığı ve Çapanoğlu başkaldırısına katılmasını isteyen ve hatta emreden bir mektup
idi. Babam bu mektubu  okuduktan sonra Halil bey büyük bir itina ile mektubu katladı ve çocuklarından birine vererek yerine
kaldırılmasını istedi. Sonra babama dönerek, biz her zaman Çapanoğullarının yanında olduk, her zamanda oluruz demişti 
 Leyla Cerit (İdam edilen Hüsnü Efendi’nin kardeşi Ceritzade Şükrü Efendi’nin eşi,Abdülkadir Çapanoğlu’nun anneannesi) Ceritzade
Hüsnü Efendinin hikayesi;Hüsnü Efendi Yozgat’ın eski belediye reislerindendi.Çerkez Ethem önce Yozgat’ı muhasara etti ve çevreye
kurdurduğu topları ateşleyip bir kısım yerleri yıktı,yangınlar çıktı.Daha sonra Yozgat’a girdi ve yakaladığı Çapanoğulları ile 
onlara destek verenleri muhakeme etmeden asmaya başladı.O zamanki Ankara valisi,Ankara’da olan biteni ve Çerkez Ethem’in
askerleri ile Yozgat’a doğru yola çıkacağını Çapanoğullarına haber vermiş.Bu haber üzerine Celal bey ve kardeşleri Yozgat’ı
terkedip Uzunyayla’ya (Kayseri Pınarbaşı) gittiler.Çerkez Ethem Yozgat’a geldiğinde bunları bulamadı.Hüsnü efendi bu tarihlerde
yeni evlenmişt,genç karısını evde bırakıp gitmek istemiyordu.Kaçmakla kaçmamak arasında bocalıyor birkaç defa ata biniyor tekrar
iniyor, bu süre içinde de Yozgat tamamen muhasara edildi. Çerkez Ethem’in kumandanlarından Parti Pehlivan isimli biri Hüsnü
Efendinin konağını basıyor. Hem onu hemde para kasasının yerini bulmaya çalışıyor. Bulamayınca konağı yakın diye emir veriyor. Bu
durum üzerine Hüsnü Efendinin analığı Çerkez Gül Hanım konak elden gitmesin diye saklandığı yeri Çerkezce Parti Pehlivan’a
söylüyor. Onlarda hem Hüsnü efendiyi yakalayıp asıyor hem para kasasını boşaltıyor hem de konağı yakıyorlar. Hüsnü ve Şükrü
efendilerin babası Nurettin efendinin üç hanımı varmış bu  Çerkez kızı Gül hanımı dördüncü eş olarak almış.Gül hanım gelin
geldiğinde daha çocuk yaşta imiş ve hiç Türkçe bilmezmiş.Nurettin efendi de dört yıl sonra vefat etmiş.
Uzm.Dr.Edip Bilgin Çapanoğlu anlatısı :Padişah Üçüncü Selim’ in kurmak istediği ilk düzenli askeri birlik olan Nizamı Cedit’ i 
Osmanlı imparatorluğunda ilk  hazırlayanlar  Çapanoğullarıdır. Çapanoğulları hazırladıkları bu düzenli birliklerle batıya yapılan
bir sefer sırasında İstanbul’a geldiklerinde,padişah için yapılan resmigeçide katılırlar. Bu düzenli birlikler III. Selimin çok
hoşuna gider ve dedemizi huzuruna çağırtır. Askerlerinin önünde yürüyen Çapanoğlu,huzura kaftanla değil yol kıyafeti ile girmek
zorunda kalır. ‘’ Huzura yol kıyafeti ile geldiği için bağışlanmasını,Padişaha ve Devlete hizmet için var oldukları’’ mealindeki
sözleri padişahın çok hoşuna gider ve kendisine vezir muamelesi yapılarak hilat giydirilir ve  Rusya’dan kendine  hediye edilen
kürkü Çapanoğlu Süleyman bey’e hediye eder. Bu kürkün üzerinde düğme yerine iki adet elmaslarla işlenmiş çiçek varmış. Bu
düğmelerden bir tanesi bizim aileye kadar geldi.Gümüş zemin üzerinde yapraklı bir çiçek.
Yaprakları elmaslarla bezenmişti, çiçek kısmının ortasında bir büyük elmas etrafında papatya gibi elmas taşlar vardı. Bunun
etrafında yine buna benzer, ortada bir taş etrafında yine taşlar. Böyle kaç tane idi unuttum. Geceleri ışıkta pırıl pırıl
olurdu.Bizim aile, yani babam Hadi Çapanoğlu, Amcam Azmi Çapanoğlu ve ayrıca ikisi üniversite de olmak üzere okuyan dört çocuklu
bir aile. Babam Hadi Bey öğretmendi, amcam Azmi bey ticaretle uğraşıyordu.1960 ihtilalinden sonra krediler kesilince ekonomik
olarak çok sıkıntıya düştük. Tarlalarımızı yok pahasına sattık yine yetmedi. Yukarda bahsettiğim elmas iğneyi satmak zorunda
kaldık. Ben İstanbul’da Tıbbiyede öğrenci idim. İğneyi önce Topkapı Müze müdürüne götürdük müze satın alırsa hiç olmazsa müzede
sergilenir diye düşünmüştük. Müze Müdürü Soyadını Şehsuvaroğlu gibi hatırlıyorum iğneyi görür görmez hangi devrin eseri olduğunu
bildi ve bunu müzeye kazandırmak istediğini ancak alımları durdurduklarını söyledi. Bize bunu piyasada satarsak,  tahmin
edemeyeceğimiz kadar düşük bir fiyata almak isteyeceklerini söyledi. Yurt dışında kıymetinin çok daha iyi anlaşılacağını ve çok
daha iyi para edeceğini söyledi. Böyle bir imkânımız olmadığından iğneyi hemşerimiz olan bir tüccarla k
Kapalıçarşı’ya götürdük ve ilk gittiğimiz kuyumcu, Topkapı müze müdürünün söylediği değerin çok çok altında bir fiyat verdi. Ona
vermeyip başka birine gittik, meğer böyle kıymetli işlerde aralarında haberleşirlermiş. İkinci gittiğimiz yer daha öncekinden de
düşük bir fiyat verdi, ona da satmadık. Üçüncü gittiğimiz yer ise daha düşük bir fiyat verdi ve her gittiğimiz yerde fiyatın
sürekli düşeceğini söyledi ve içimiz sızlayarak iğneyi gittiğimiz üçüncü mücevherciye sattık ve Kapalıçarşı’dan buruk bir biçimde
ayrıldık. O sattığımız aile yadigârı aklıma geldikçe hala içim sızlar ve çok üzülürüm. Çok şükür ailemizin yaşayan fertleri hem
çok iyi mevkilere geldiler hem de çok iyi ekonomik durumlara kavuştular.
O yıllarda o sıkıntılara düşülmeseydi bugün bu elmas düğmeleri ya Topkapı müzesine yada geçen yıl gidip gezdiğimiz Yozgat
müzesine seve seve bağışlar gelecek nesillere bir aile yadigarı olarak bırakırdık,çok yazık oldu.Maddi değerinden çok manevi
değeri vardı.

         
                                                      Çapanoğulları Buluşması Organizasyon Komitesi Adına    
                                                                                       HAZIRLAYAN
                                                                         ABDÜLKADİR  ÇAPANOĞLU
                                                                         


kaynak:
Prof. Hakkı Acun(Çapanoğlu): Çapanoğulları ve eserleri
Dr. Ali Şâkir Ergin: Çapanoğlu hadisesi ve Abdülkadir Beyin hatıraları
Ord.Prof.İsmail Hakkı Uzunçarşılı: Çapanoğulları
Prof.Dr. Faruk Sümer: Oğuzlar Türkmenler
Prof. Ahmet Yaşar Ocak: Milli Mücadelede Çapanoğlu İsyanı
Hasan İzzettin Dinamo: Kutsal İsyan
Ahmet Efe: Çerkez Ethem
Azmi Çapanoğlu: Tarihsel, Hukuksal, Siyasal Yönden Milli Mücadele
Avni Doğan: Kurtuluş, Kuruluş ve Sonrası
Muhtelif dokümanlar.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder